Terug naar de vierde revolutie
22 februari 2019
Afgelopen maand verbleef ik in de Filipijnen, een andere wereld. Het lijkt wel alsof de tijd er heeft stil gestaan; riolering kennen ze niet, huisnummers vinden ze overbodig en de post wordt aan het hek van het erf vastgeniet. Het was wonderlijk te zien hoe groot deze verschillen zijn met de hightech maatschappij waarin wij leven.
Iedereen heeft het hier tegenwoordig over big data en kunstmatige intelligentie; kranten schrijven erover, er worden sciencefiction series uitgebracht over de nabije toekomst (bv. Black Mirror) en het heeft zelfs de politiek bereikt: D66 wil 25 miljoen euro investeren in kunstmatige intelligentie. Vanwaar die ophef de laatste tijd?
Hoewel de oorsprong zich in eind jaren 70 bevindt, is de groei de afgelopen tien jaar explosief gestegen [1]. Waarom startte deze groei zo traag en waar stopt deze groei? De eerste vraag lijkt vrij simpel te beantwoorden. Doordat de data opslag en data processing capaciteiten zo enorm zijn gegroeid afgelopen jaren, is het nu ook pas interessant voor bedrijven om gebruik te maken van big data technieken zoals machine learning. Een telefoon heeft bijvoorbeeld meer opslagruimte dan een computer in de jaren 80 en de vraag naar opslagcapaciteit blijft ook exponentieel groeien [1]. In de afgelopen twee jaar hebben we meer data gegenereerd dan in heel de geschiedenis van de mensheid bij elkaar. Of deze groei stopt en waar, is nog maar de vraag.
‘Groei’ is goed, en wordt in onze kapitalistische cultuur gezien als iets positiefs. Waar vooruitgang gelijk staat aan positieve ontwikkeling, wordt stilstand gezien als achteruitgang. Desalniettemin moeten we kritisch blijven kijken en bewustzijn over deze ontwikkelingen creëren. Sinds de industriële revolutie, het kapitalisme en de digitale revolutie (ook wel derde industriële revolutie genoemd), lijkt de kloof tussen rijk en arm alleen maar groter te worden. Net als de industriële revolutie, verkleint de digitale revolutie de middenklassen en concentreert het geld en macht zich bij de kleine elite.
“De mens maakt wel zijn eigen geschiedenis, maar niet onder zelfgekozen verhoudingen.”- Karl Marx
Volgens econoom Klaus Schwab [2], oprichter en directeur van het World Economic Forum, staan we nu aan de vooravond van de vierde industriële revolutie. De vierde industriële revolutie wordt gedefinieerd als een samensmelting van alomtegenwoordige gegevensverwerking, kunstmatige intelligentie, zelfrijdende voertuigen, synthetische biologie en 3D/4D printtechnologie. Deze revolutie zal ons daarom op veel bredere manieren en vanuit verschillende perspectieven beïnvloeden, niet alleen technologisch. Deze revolutie wordt ook wel een industriële convergentie genoemd; een fusie tussen de fysieke, biologische en digitale wereld.
Meedoen of verliezen
Volgens Schwab is het een kwestie van meedoen of verliezen. Bedrijven zullen al hun capaciteiten, kennis en geld op de juiste manier moeten inzetten, anders zullen zij al snel buiten de competitie vallen. Viktor Mayer-Schönberger [3] gaat nog een stapje verder en zegt dat “Onze op geld gebaseerde economie verandert in een economie gebaseerd op data”. Data is het nieuwe geld.
Ik ben zelf van mening dat de inzet van technieken zoals machine learning en kunstmatige intelligentie niet beperkt moet blijven tot een afdeling van een bedrijf of slechts enkele personen. Het moet verweven zijn in het bedrijf, waaraan een continu proces ten grondslag ligt. Als dit niet gebeurt, blijft de Business Intelligence afdeling een los eilandje, waar inzichten en kennis over het hoofd worden gezien hetgeen de efficiëntie niet ten goede komt.
Angst of naïviteit kan ook een rol spelen bij een bedrijf om “niet mee te doen”. Inzet van kunstmatige intelligentie kan straks bijvoorbeeld sneller en in een eerder stadium kanker herkennen dan iedere arts; computers (robots) worden betere financieel adviseurs dan mannen in mooie pakken en chauffeurs worden overbodig. Maar moeten wij niet in plaats van onze kop in het zand steken, deze angsten omzetten in kansen? Als we onze wereld van nu vergelijken met de wereld van onze overgrootouders, dan vinden wij ook dat we er op een hele hoop fronten erop vooruit zijn gegaan. Toch?
Desondanks is er een groot verschil met de andere revoluties. Dit tijdperk zal voor meer ophef en onrust zorgen dan voorgaanden en naar verwachting zal dit (mede) veroorzaakt worden door de volgende drie oorzaken. De eerste is snelheid, waar men 18 jaar geleden zei dat internet overbodig was en dat de hype wel weer zou overwaaien, werd de maatschappij gedwongen om mee te doen. De snelheid waarmee nu de ontwikkelingen elkaar opvolgen, is exponentieel gestegen ten opzichte van toen. De tweede reden is de breedte en diepte. De ontwikkelingen volgen zich niet lineair in elkaar op, maar radicaal en gelijktijdig in zowel de breedte als de diepte. De derde aanleiding tot onrust is de complete transformatie in alle lagen van de bevolking en in alle mogelijke branches. Dit alles heeft tot gevolg dat men bang is dat banen op het spel komen te staan.
Deze angst lijkt een terechte angst. Volgens Frey & Osborne [4] loopt bijna 47% van de totale Amerikaanse werkgelegenheid risico. Waarbij banen zoals bijvoorbeeld; secretaris, makelaars, scheidsrechters en koeriers het meest vatbaar zijn voor automatisering. Dit betekent een enorme drastische verschuiving van banen en de invulling van functies, wat vraagt om een flexibele en creatieve mindset. Volgens Mayer-Schönberger [5] ontstaan er grote groepen winnaars en verliezers, waar, als we geleerd hebben van het verleden, we moeten zorgen voor de verliezers om crises te voorkomen.
De grootste verliezers van deze drastische verschuiving zijn misschien wel de mensen die leven in landen zoals de Filipijnen. Die geen keuze hebben in meedoen of verliezen. De Filipijnen is een land waar ze nu nog op ieder eilandje, bootje en dorp logboeken bijhouden. Hierin worden tenminste drie kenmerken handgeschreven bijgehouden, te weten; voornaam, achternaam en leeftijd. Wat gebeurt er met deze database wanneer het logboek vol is? Dan pakken ze een nieuwe en zal het volle logboek ergens in een kast verdwijnen die bij de volgende tyfoon opgeruimd zal worden. Waarom houden ze dit bij? Als de boot omslaat er iedereen op deze boot komt te overlijden, dan zal het logboek toch ook ten dode zijn opgeschreven. Toch zien de Filipino’s het belang van het bijhouden van data, of zal dit slechts werkverschaffing zijn?
Als we dit vergelijken met de wereld waarin wij leven, met alle beveiligingscamera’s, kentekenregistratie en GPS trackers, die al onze handelingen registreren en exact weten waar we naartoe gaan, vraag ik mij soms af wat meer wenselijk is. Ik wil hier ook niet opperen dat wij superieur zijn aan landen zoals de Filipijnen. Ik ben eerder bezorgd dat de afstand, of de kloof, onoverbrugbaar wordt. Ook Schwab [2] ziet dit gebeuren in de sociale democratie waarin wij leven. Hij ziet een arbeidsmarkt ontstaan die steeds verder verdeeld zal worden in laaggeschoold/laagbetaald en hooggeschoold/hoogbetaald, wat op zijn beurt weer zal leiden tot een toename van sociale spanningen. Het fundament wat er in de Westerse landen lag, waar het kapitalisme en het materialisme is ontstaan, is in derde wereldlanden nooit gekend. Het lijkt wel ingebakken te zijn in onze genen, waar wij van nature altijd opzoek zijn naar de beste kwaliteit-prijs verhouding.
Bruggen Bouwen
Toch is er een klein lichtpuntje. Hoewel de landen zoals de Filipijnen, door tekort aan middelen en kennis, nooit de industriële revolutie volledig hebben gekend hebben zij wel nu wel een machtig middel in handen; het internet. Dit middel, waarbij veel minder infrastructuur nodig is in vergelijking met elektriciteit en wegen, verbindt mensen en werelden waardoor we dichter bij elkaar staan dan ooit. Ondanks dat het gros van de bevolking slechts een houten hutje heeft als waardig thuis, heeft het grootste deel wel een smartphone tot zijn beschikking. Door de ontwikkelingen in kunstmatige intelligentie, zal een taalbarrière nooit meer een probleem worden voor wereldwijde communicatie, heeft men te allen tijde toegang tot educatie, gezondheidszorg en overheidsdiensten én hoeft men niet meer te verhuizen om te participeren in de Westerse zakenwereld.
[1] AINED. (2018). AI voor Nederland: Vergroten, versnellen en verbinden.
[2] Schwab, K. (2017). The Fourth Industrial Revolution. Penguin UK.
[3] Mayor-Schönberger, V. & Ramge, T. (2018). De Data-Economie. Maven Publishing.
[4] Frey, C.B. & Osberne, M.A. (2013). The Furture of Employment: How Susceptible are Jobs to Computerisation? Oxford Martin School, Programme on the Impacts of Future Technology.
[5] Mayer-Schönberger, V. / Noort, Van W. (2018). ‘De banen zoals we die nu kennen, gaan verdwijnen.’ NRC.
